Bệnh Carré (Canine distemper)
Bệnh Carré (Canine distemper)
Bản dịch từ Wikipedia, free encyclopedia: http://en.wikipedia.org/wiki/Canine_distemper
Giới thiệu chung
Bệnh Carré được mô tả lần đầu tiên vào năm 1905 bởi bác sỹ thú y người Pháp là Henri Carré. Bệnh Carré (còn được gọi là bệnh sài sốt chó con) là bệnh truyền nhiễm hết sức nguy hiểm của loài chó. Chó từ 3 - 6 tháng tuổi là đối tượng đặc biệt mẫn cảm với mầm bệnh với tỷ lệ chết của bệnh tùy thuộc vào tình trạng miễn dịch. Tính nguy hiểm của bệnh Carré ở chỗ: bệnh vẫn có thể xảy ra ở cả những khu vực đã thực hiện vacxin phòng bệnh rộng rãi cho đàn chó.
Đường truyền lây
Từ chó mắc bệnh, virus được bài thải ra ngoài môi trường qua các loại chất tiết như nước mũi, nước mắt, phân và nước tiểu trong vòng 6- 22 ngày kể từ khi phơi nhiễm với mầm bệnh. Nước uống và thức ăn nhiễm mầm bệnh (dính bẩn chất bài tiết của chó mang bệnh) cũng là nhân tố trung gian truyền bệnh nguy hiểm. Thời gian nung bệnh (từ khi mầm bệnh xâm nhập đến khi phát bệnh với những triệu chứng đầu tiên) từ 14- 18 ngày.
Cơ chế sinh bệnh
Virus gây bệnh Carré có tính hướng các hạch lympho, niêm mạc và mô thần kinh. Khi xâm nhập vào cơ thể chó mẫn cảm, virus nhân lên đầu tiên tại các hạch lympho của đường hô hấp. Từ vị trí tiên phát này, virus xâm nhập vào máu và theo đó đến các cơ quan đích thứ phát như: phổi, dạ dày- ruột, biểu mô của hệ tiết niệu- sinh dục, mô thần kinh của não bộ và dây thần kinh thị giác.
Do virus thích nghi và nhân lên ở hạch lympho (cơ quan có chức năng bảo vệ cơ thể và sản sinh đáp ứng miễn dịch với các nguyên nhân bệnh) nên gây ra tình trạng suy giảm đáp ứng miễn dịch. Vì vậy, chó mắc bệnh Carré rất dễ nhiễm khuẩn kế phát.
Tiến triển của bệnh
Sau phơi nhiễm 2 ngày, virus gây bệnh Carré xâm nhập vào hạch lympho rốn phổi, hạch amydal. Từ đây, virus theo dòng máu tới các cơ quan đích khác trong cơ thể và gây ra các tình trạng bệnh lý khác nhau: biến đổi bệnh lý đại thể ở chó con chủ yếu là hiện tượng viêm phổi kẽ, viêm não. Ở chó lớn thường tiến triển dưới dạng viêm não tủy (encephalomyetilis).
Chu kỳ sốt đầu tiên xuất hiện sau khi nhiễm bệnh 3- 8 ngày. Nếu xét nghiệm máu vào khoảng thời gian này sẽ thấy giảm lượng bạch cầu (đặc biệt là lâm ba cầu (lymphocyte)). Cũng trong giai đoạn tiến triển này của bệnh, có thể thấy/ không thấy các triệu chứng như: kém ăn, chảy nước mũi hay có nhiều dử mắt.
Chu kỳ sốt thứ hai bắt đầu sau nhiễm bệnh 11- 12 ngày, kéo dài trong khoảng 1 tuần. Trong giai đoạn này, chó biểu hiện rõ các triệu chứng ở đường tiêu hóa và hô hấp. Tình trạng bệnh ngày càng trở nên nặng hơn do nhiễm trùng kế phát.
Viêm não, tủy sống (gọi chung là viêm não tủy) hoặc xảy ra trong giai đoạn này hoặc xảy ra độc lập. Một số ca bệnh có hiện tượng đệm bàn chân tăng sinh dày lên nhưng thường thấy hơn cả là mụn mủ ở vùng bụng. Triệu chứng thần kinh ở chó mắc bệnh Carré luôn luôn quan sát được ở những trường hợp đệm bàn chân tăng sinh dày lên.
Triệu chứng ở hệ tiêu hóa và hô hấp
Triệu chứng thường gặp nhất là chảy nước mũi, nôn mửa và ỉa chảy, con vật mất nước, chảy nhiều nước dãi, ho và/hoặc khó thở, kém ăn, sụt cân. Những ca bệnh có biểu hiện triệu chứng thần kinh, chó bệnh có thể đi tiểu và đi ngoài một cách vô thức.
Triệu chứng ở hệ thần kinh
Triệu chứng bao gồm co giật tự động cục bộ cơ hoặc nhóm cơ, thường thấy cơ hàm co rút từng cơn “chewing gum fits”. Nếu các cơn co rút mạnh, có thể làm chó ngã về một bên. Chó mắc bệnh còn có biểu hiện mẫn cảm với ánh sáng, chuyển động vòng tròn, tăng tính nhạy cảm với các kích thích xúc giác như đau; chó suy giảm khả năng vận động. Triệu chứng chó bị mù và liệt thường ít gặp.
Tiến triển bệnh toàn thân chỉ diễn ra trong khoảng thời gian ngắn (khoảng 10 ngày), trong khi đó triệu chứng thần kinh thường tiến triển chậm và biểu hiện muộn hơn sau vài tuần hoặc hàng tháng. Những ca bệnh hồi phục có thể có hiện tượng co giật.
Chẩn đoán
Nếu thấy các triệu chứng như mô tả ở trên (đặc biệt là triệu chứng sốt, chảy nước mũi, ho, thở khó, triệu chứng thần kinh và đệm bàn chân dày lên) ở những chó chưa được vacxin phòng bệnh Carré, có thể chẩn đoán gần như chắc chắn chó mắc bệnh Carré.
Cần chẩn đoán phân biệt với bệnh viêm gan chó, bệnh do herpes virus, phó cúm và bệnh xoắn khuẩn. Để chẩn đoán chính xác, cần phân lập được virus gây bệnh.
Điều trị và phòng bệnh
Không có liệu pháp điều trị đặc hiệu cho bệnh Carré. Chó mắc bệnh có tiên lượng xấu. Điều trị chủ yếu là sử dụng kháng sinh với mục đích phòng nhiễm trùng kế phát, bổ sung chất điện giải và đường. Dược phẩm có hoạt tính kháng virus mới chỉ được nghiên cứu trên thực nghiệm, chưa có nghiên cứu kiểm chứng trên cơ thể sống.
Vacxin là biện pháp phòng bệnh Carré hữu hiệu nhất. Virus gây bệnh Carré có sức đề kháng yếu với điều kiện ngoại cảnh, dễ bị bất hoạt bởi các chất tẩy rửa, chất sát trùng. Ở nhiệt độ phòng (20-25 °C), virus không tồn tại quá vài giờ. Tuy nhiên, virus có thể tồn tại tương đối lâu và bảo tồn khả năng gây bệnh trong bệnh phẩm hoặc huyết thanh. Cần cách ly chó mắc bệnh trong vài tháng bởi virus được bài thải ra môi trường từ chó bệnh trong một khoảng thời gian dài.
Cấu tạo phân tử gen của virus Carre thuộc họ Paramyxoviridae.
Bàn chân chó bị bệnh Carre.
Vũ khí duy nhất khống chế , kiểm soát bệnh Carre ở chó là Vaccine.