Để tiếp nối chương trình trong khi chờ đợi những người khác, anh xin hỏi QV 1 câu nữa .
- Trước kia nghe nói có nhiều trại lớn tập trung rất nhiều chó đẹp từ đảo, nhân giống trong 1 thời gian khá dài, nhưng hình như họ đều thất bại, không hề tạo được 1 line ổn định nào hết . Cứ cho là ngày xưa chưa có tiêu chuẩn, mạnh ai nấy nhân giống theo ý mình, nhưng chắc chắc cái xoáy của CPQ không thể không tập trung để nhân giống . Vậy tại sao họ thất bại ? thiếu kiến thức và kinh nghiệm ? Hay vì CPQ không thể cho ra cái xoáy ổn định ???
- Và những trại này có phải đã làm mất đi 1 lượng CPQ đẹp trên đảo hay không ? (số lớn bị chết khi đem vô đất liền, và 1 số lớn khác nhân giống bậy bạ)
Theo như những thông tin em được biết qua nhiều nguồn và qua suy luận, có nhiều nguyên nhân thất bại:
- Vấn đề tiêu chuẩn và chọn lọc con giống: Ngày xưa khi chưa có tiêu chuẩn rõ ràng, đa số dùng các kinh nghiệm dân gian để lựa chọn con giống hoặc cứ thấy có xoáy là thu gom vào để lập trại, với CPQ có nhiều sự lai tạp nên không thể 1+1=2, mà phải biết phối hợp để đạt kết quả, cụ thể là chó đẹp + chó đẹp chưa chắc ra bầy con đẹp, chó có xoáy + chó có xoáy chưa chắc ra bầy con đều có xoáy hoặc đạt tỷ lệ xoáy cao, chính vì vậy việc tập trung đông các con chó đủ mọi thành phần để lập trại nhân giống mà không có sự sàng lọc đó là 1 thất bại lớn.
- Vấn đề kinh nghiệm breed: Khi có nguồn con giống đông đúc, trong đó có nhiều con đẹp, chuẩn nhưng việc thiếu kinh nghiệm breed, dẫn đến không breed ra được những con chó con đạt, sẽ thiếu hụt chó để cung cấp cho thị trường, từ đó bắt buộc phải gom chó bên ngoài về kinh doanh do sức ép tồn tại và mục tiêu lập trại. Song song đó, do không có khả năng breed dẫn đến thiếu hụt các đàn chó hậu duệ/hậu bị để tiếp tục nhân giống, làm uổng phí nguồn gien quí hoặc họ nản chí sẽ dẹp trại hoặc không còn khả năng để duy trì trại.
- Vấn đề định hướng chiến lược: Việc các trại mở ra được PR là nhằm bảo tồn CPQ nhưng thực ra có lẽ tiêu chí bảo tồn nó nằm sau tiêu chí kinh doanh nên họ cố gắng gom nhiều chó có xoáy về vừa để lập trại nhân giống vừa kinh doanh luôn, nên khi có khách mua và được giá thì họ sẽ bán, nhiều khi không biết giữ các con đẹp lại để nhân giống. Chưa kể việc thu gom không sàng lọc, trong đó có những con chó bệnh đưa về, hay ở nơi tập trung nhiều chó mà không đảm bảo tốt về phòng trị bệnh sẽ dẫn đến nhiều rủi ro và các hệ luỵ sau này. Khi không am tường về CPQ, kinh nghiệm breed còn thiếu, năng lực và nguồn lực có giới hạn mà đề ra đạt mục tiêu trong thời gian ngắn, cũng như thiếu sự đam mê thì việc thất bại là điều khó tránh khỏi.
- Vấn đề quản lý con người: Đa số các trại lập ra, người chủ không tham gia trực tiếp và liên tục mà phải phải thuê mướn nhờ người khác trong coi, quản lý. Khi định hướng chiến lược sai, lợi ích thương mại được đặt lên hàng đầu, kèm theo khả năng quản lý con người không tốt dẫn đến có nhiều tiêu cực, từ đó các trại sẽ mất uy tín cũng như khả năng tồn tại.
- Vấn đề tài chính: Khi lập trại cần phải có đủ năng lực tài chính để duy trì, nào là tiền ăn uống, chăm sóc, thú y và nhân công, khi tập trung đông chó mà không biết sàng lọc để giữ lại những con giống đó thì vấn đề duy trì chúng cũng là 1 áp lực lớn và tiêu tốn rất nhiều nguồn lực, một khi không breed ra được chó để bán, không khả năng breed trong 1 thời gian dài, thu gom chó về kinh doanh nhiều khi không đạt sẽ mất uy tín, ngày qua ngày, mục tiêu "của đậu nấu đậu" không như kế hoạch đề ra, năng lực tài chính có hạn cùng nhiều sức ép khác, dẫn đến những quyết định đau lòng buộc phải chấp nhận thất bại và dẹp trại hoặc duy trì nó trong trạng thái "thoi thóp".
Chính vì vậy trong các bài góp ý định hướng phát triển cho CPQ của VN em, em có đề xuất là không tập trung bảo tồn/lập trại CPQ ở qui mô lớn mà chia nhỏ ra cho nhiều người nuôi để chia sẻ gánh nặng chi phí và sức ép về thương mại quá lớn sẽ dễ dẫn đến bỏ qua ưu tiên bảo tồn và những người này cần phải hợp tác trao đổi nguồn gien và kinh nghiệm với nhau. Mô hình này có lẽ sẽ phù hợp với VN hơn và hy vọng nó sẽ tốt cho con CPQ phát triển.
Tóm lại CPQ của VN mình bị tổn thất nhiều do bệnh tật, breed không đạt dẫn đến mất hậu duệ để kế thừa, breed bậy bạ, dẫn đến làm lãng phí nguồn gen. Ngoài ra, đáng báo động nhất là thất thoát những con chó đẹp ra nước ngoài, theo phán đoán là chúng có khả năng duy truyền tốt, nhất là khả năng đạt tỷ lệ xoáy cao bị tuồn ra nước ngoài qua các tay trung gian (người mua thực sự, họ không tham gia trực tiếp có thể vì nhiều lý do) từ nhiều năm trước, mà nghe đồn là không ai xa lạ hơn là nước có đối thủ cạnh tranh với con CPQ VN, chưa kể các anh Nhật, Đài Loan cũng quan tâm và tham gia. Đây là điều nguy hiểm nhất mà không phải ai cũng biết và nếu như chúng ta không quan tâm đến nguồn gien quí của mình đang sở hữu để bảo tồn và phát triển thì sẽ để người nước ngoài họ khai thác.
P/S: Đánh giá và rút kinh nghiệm từ các trại có lẽ phải chờ bác Dingoo, bác này có nhiều kinh nghiệm về lập trại lẫn thông tin.
) Bác TMN hình như cũng nắm kha khá tình hình CPQ ở ngoài Bắc, bác có thể cho ít thông tin được không ạ?