Doberman màu nâu, tai dựng
Tên gọi: Doberman Pinscher
Nguồn gốc: Lịch sử lai tạo ra giống Doberman cho đến nay vẫn là một điều bí ẩn. Louis Dobermann (1834-1894), sống ở vùng Apolda, nước Đức, được coi là người đã sáng tạo ra giống chó này, nhưng thực ra, một người bạn của ông, Otto Goeller mới là người đặt tên cho giống này. Goeller đã theo dõi một cách hào hứng những công việc lai tạo giống do Dobermann tiến hành trong một thời gian dài. Sau đó chính Goeller là người đã tiến hành công việc chọn lọc nâng cao chất lượng cho giống chó, bằng cách cho lai tạo từ rất nhiều con chó giống khác nhau mà Louis Dobermann đang có (bao gồm cả chó lai, chó terrier, và các giống chó chăn gia súc), để tạo ra giống chó mà ngày nay chúng ta biết đến với tên gọi Doberman Pinscher.
Louis Dobermann và Otto Goeller không ghi chép lại cách thức, tỷ lệ mà họ áp dụng khi gây giống chó mới, vì thế, không ai biết đích xác Doberman đã được tạo ra như thế nào. Nhưng hiện nay nhiều chuyên gia cùng đồng ý rằng Doberman Pinscher là hậu duệ của các giống chó sau:
- Rottweiler
- German Pinscher
- Manchester Terriers
- German Short Haired Pointer
và thậm chí cả Great Dane hoặc GSD cũng có thể đóng góp một phần nào đó trong việc tạo ra Doberman.
Năm 1899, Otto Goeller thành lập "National Doberman Pinscher Club" ở Apolda, Đức. Cùng trong năm đó, một bảng tiêu chuẩn cho giống Doberman đã được công bố, để làm chuẩn cho những nhà tạo giống, và cũng là tiêu chuẩn để các chuyên gia đánh giá về giống này. Cơ cấu tổ chức của CLB và các quy định tiêu chuẩn đã vạch ra một định hướng rõ ràng cho giống chó mới và đảm bảo được việc nhân giống thuần chủng trong các thời kỳ tiếp theo. Việc lai tạo ngẫu nhiên được chấm dứt và dòng máu chuẩn cho một giống chó tuyệt vời trong lịch sử đã được xác lập. Những hoạt động trong năm 1899 đã trở thành căn nguyên nguồn gốc cho Doberman Pinscher ngày nay.
Trong lịch sử của loài chó, thì Doberman Pinscher là một loài chó mới, nhưng nó là một loài chó thật đặc biệt, và những con Doberman được tất cả mọi người dễ dàng nhận ra. Chó Pharaoh Hound đã có từ 5000 năm, hoặc Mastiff đã có từ thời Cesar (55 trước CN), Akita có nguồn gốc từ TK16 tại Nhật Bản, nhưng Doberman Pinscher chỉ cần không đến một thế kỷ để trở thành một trong những giống chó nổi tiếng hàng đầu trên thế giới, sánh ngang với các giống chó cổ đại và nổi tiếng nhất.
Dobermans được yêu thích rộng rãi bởi trí thông minh tuyệt vời của chúng trong rất nhiều công việc khác nhau. Bằng quá trình nhân giống có chọn lọc và định hướng rõ ràng, chúng đã trở thành con vật nuôi trung thành, tận tụy. Chúng cũng nổi tiếng nhờ sức mạnh, sự dũng cảm, lòng can đảm trong các công việc canh gác và bảo vệ. Từ lâu, trong các cuộc thi chó, Doberman đã được thừa nhận là những con chó tuân lệnh bậc nhất, cũng như khả năng tuyệt vời trong các công việc như đánh hơi tìm đồ vật, đồ buôn lậu, ma tuý. Doberman cũng đã được công nhận như những anh hùng thời chiến, vì chúng đã từng cứu hàng ngàn người trong Thế Chiến II. Sau đó, chúng cũng được huấn luyện để trợ giúp người mù, chó kéo xe, chó chữa bệnh để giúp những người ốm hoặc người già, trong các bệnh viện.
Chuyện về Doberman đã trở thành huyền thoại. Thậm chí trong phim ảnh, chúng đã từng được xây dựng như là một "kẻ cướp siêu đẳng" (Phim The Doberman Gang, 1972). Trong đó kể về một câu chuyện của một tay kẻ cướp (Eddie Newton - do Byron Mabe thủ vai) đã huấn luyện một bầy Doberman và môt con Bull Dog tổ chức cướp ngân hàng. Mọi việc từ khống chế bảo vệ, cắn ngã những người có vũ khí, dọa nạt bắt tất cả mọi người đứng yên, đến việc trèo lên quầy thu ngân, ngực đeo một tấm biển ghi hàng chữ có nội dung đại khái như là "hãy xếp tất cả tiền vào những túi đeo trên người chó", đều được thực hiện bởi bầy chó Doberman. Trong khi chủ nó điều khiển bằng một chiếc còi câm, từ trên tầng cao của một tòa nhà khác, (còi siêu âm mà chỉ có chó nghe được, còn người thì không, hay dùng trong luyện chó và luyện ngựa). Bầy Doberman với những túi tiền đầy đeo trên mình đã thoát khỏi hiện trường vụ cướp trước sự bất lực của tất cả mọi người, kể cả cảnh sát. Còn trong nhiều phim ảnh khác, hình ảnh hàm răng dữ tợn như ác quỷ của Doberman đã gây ấn tượng mạnh với mọi người...
Tuy nhiên, Doberman hoàn toàn không phải là loại chó tấn công người. Nó chỉ làm thế khi đã được huấn luyện tấn công, hoặc khi nó thấy gia đình nó, chủ nó gặp nguy hiểm.
Tại Việt Nam, chó được chọn nuôi theo các "trào lưu" ngẫu hứng không có khoa học và kiến thức, nên những thông tin lưu truyền hiện nay về Doberman đều bị sai lệch. Khi Doberman đang thịnh (sau khi TV chiếu phim The Doberman Gang) thì chúng được ca tụng lên tận mây xanh. Nhưng sau đó, do hầu hết các chủ nuôi đều không hiểu gì về Doberman, nuôi sai, dạy sai, và không huấn luyện Doberman làm được bất cứ một việc gì có ích. Các con Doberman hầu hết bị nuôi nhốt (vì sợ nó quá to thả ra dễ nguy hiểm cho mọi người xung quanh), không cho tiếp xúc với người lạ (vì người ta thích chó phải dữ dằn để trông nhà). Không gièn giũa hành vi. Chúng bị stress, hư hỏng tính cách. Chó bị nhốt hoặc xích ở nơi vắng vẻ, trở nên hung dữ khó kiểm soát, hay sủa (Doberman rất tinh, tiếng lá rơi cũng không bỏ qua), và một phần cũng là sủa để đòi hỏi sự quan tâm của chủ. (Doberman rất cần được giao tiếp, gần gũi với gia đình chủ nuôi). Sau đó trào lưu này xuống dần. Và người ta vứt bỏ không thương tiếc những cái gì đã bị lạc mốt. Vì thế, người ta đổ cho Doberman rất nhiều tiếng xấu, mà không biết rằng tất cả những cái xấu xa đó đều do con người (chủ nuôi chó), dốt nát thiển cận, gây ra cho nó.
Bài học lịch sử mà người Đức đã gây dựng nên giống chó Doberman tuyệt vời, thiết nghĩ, cũng nên được học tập và áp dụng cho các giống chó quý của chúng ta như là Chó Phú Quốc, Chó Bắc Hà. Để làm sao những con chó Việt Nam thực sự trở thành người bạn thân thiết của chúng ta.
Mô tả
Là giống chó rất mạnh mẽ có thân hình cơ bắp nhưng lại rất thanh nhã. Chúng có bộ ngực cân đối, phần thân sau gọn gàng và cần cổ cơ bắp chắc nịch. Lông ngắn, dày và cứng, bó sát vào lớp da. Thường gặp nhất là màu đen, đen vàng hoặc thậm chí đôi khi là màu xanh xám, đỏ. Màu lông trắng thông thường không được công nhận tại các câu lạc bộ có uy tín, tuy vậy đôi khi ta có thể gặp những cá thể sinh ra trắng toát (bạch tạng). Bộ răng rất khoẻ và sắc. Mắt có màu thẫm rất linh động và thông minh. Để có được đôi tai dựng đứng vào lúc trưởng thành, vào lúc 12 tuần tuổi, tai Doberman thông thường được bấm bớt nhỏ lại Ngày nay, việc bấm tai và đuôi Doberman đã chính thức bị cấm tại Anh quốc. Vì thế chúng ta có thể nhìn thấy các chú chó Doberman với đôi tai dài và cụp cùng với đuôi dài quá đầu gối. Với 4 chiếc chân thẳng dài, chó Doberman thuần chủng có dáng đi uyển chuyển, thanh nhã nhưng cũng rất vững chãi.
Màu sắc
Khi nhắc đến Dobermann, đa số mọi người nghĩ đến một con Dobermann màu đen với các viền nâu vàng. Thực tế, Dobermann có 2 gene màu khác nhau (giả sử gene A và B) tương tác để có thể tạo ra 4 loại kiểu hình về màu sắc khác nhau. Con Dobermann với màu truyền thống đen hoặc đen và vàng là do chúng mang allele trội của cả hai gene (A - B -). Một loại biến chủng thường thấy ở Dobermann có bộ lông màu đỏ hay đỏ và vàng là do chúng đồng hợp lặn về 1 gene (vd. A - bb). Đó là cách gọi ở Mỹ còn ở các nơi khác, những con Dobermann như vậy được gọi là màu nâu vì bộ lông phủ tòan màu nâu đỏ sẫm với những viền vàng.
Tuy nhiên, đối với những con Dobermann đồng hợp lặn ở gene màu kia (aa B-) thì có màu lông xanh xám. Một con Dobermann có tổ hợp gene đồng hợp lặn ở cả hai gene (aa bb), rất hiếm gặp trong tự nhiên, thì có màu vàng sáng và được gọi với cái tên là "isabella".
Trong thập niên 1970, một con Dobermann có màu thứ năm, một màu trắng hoàn toàn đã được sinh ra và từ đó di truyền màu lông này cho các thế hệ con cháu của nó. Quá trình nội phối nghiêm ngặt này diễn ra trong một vài thế hệ, theo phương thức mà các nhà chọn giống gọi là "cố định" đột biến, sau đó đã được tung ra thị trường. Những con Dobermann có màu lông như vậy đã mang một đột biến di truyền mới, tác nhân ngăn cản quá trình tổng hợp sắc tố, bất kể nó mang kiểu gene gì trong 2 gene màu nói trên (gene A và B). Thực ra, đó là những con chó mắc bệnh bạch tạng. Mặc dù nhiều chủ nhân của những con chó Dobermann trắng thì thấy màu lông trắng khá đẹp, nhưng cũng như các con vật bị bệnh bạch tạng khác, chúng mang nguy cơ tiềm ẩn mắc bệnh ung thư và một số bệnh khác. Những con bạch tạng này cần tránh tối đa tiếp xúc với ánh sáng mặt trời. Vì nguy cơ mắc bệnh và chết sớm của những con Dobermann trắng này hầu như là chắc chắn nên ngày càng có nhiều người kêu gọi ngừng ngay việc chọn giống và thương mại những con bệnh bạch tạng, đó là một hành vi đối xử độc ác của con người đối với vật nuôi. Một vài quốc gia đã ban hành luật cấm việc chọn giống nhằm mục đích tạo ra những con Dobermann trắng, nhưng cho phép những nhà chọn giống có thể nuôi dưỡng những con Dobermann này nếu không để việc nội phối tạo ra các thế hệ bạch tạng tiếp theo.
Đuôi
Nhìều người ngạc nhiên khi thấy những con Dobermann với đuôi rất ngắn. Thực tế đuôi của Dobermann thường dài hơn những giống chó khác. Nhưng thông thường, đuôi của Dobermann được cắt vài ngày sau khi được sinh ra. Lý do của việc này là Dobermann với đuôi ngắn (gần như cụt) là một điển hình về Doberman, đặc điểm này gắn liền với Doberman, do người tạo ra giống chó này là ông Louis Dobermann đã mường tượng ra chúng như vậy. Đặc điểm này còn làm cho Dobermann trông ngầu và dữ dằn hơn.
Lý do khác là vấn đề công việc khi Dobermann làm nhiệm vụ của chó cảnh sát là bắt cướp. Kể tấn công có thể dễ dàng nắm đuôi Dobermann và điều đó trở thành một điểm yếu. Còn lý do khác nữa là đuôi Dobermann dễ bị gãy nếu để bình thưuờng, một khi đã gãy thì rất khó chữa và sẽ gây đau đớn cho Doberman.
Tuy vậy, vẫn có một số ít người muốn Dobermann với cái đuôi nguyên vẹn. Thường thì họ phải đặt vấn đề này với người bán sớm vì chuyện cắt đuôi Dobermann phải được tiến hành sớm sau khi vừa sinh ra. Tính cách Được lai tạo hàng thế kỷ để trở thành loài chó canh gác, Doberman có được các phẩm chất lý tưởng cho công việc này: Nhậy cảm, nhiệt huyết và có sức mạnh và sự bền bỉ phi thường. Hơn thế nữa, đây là một trong những giống chó vô cùng thông minh và dễ dạy bảo. Quyết đoán, không hề biết sợ hãi nhưng không hoang dã, Trung thành, tận tuỵ và tình cảm với gia đình chủ, chó Doberman gần như trở thành một thành viên chính thức của gia đình. Giống chó này cần một người chủ mạnh mẽ, nghiêm minh và quan trọng nhất là không được sợ chúng. Tất cả thành viên trong gia đình cần phải tham gia trong quá trình dạy bảo chúng một cách cẩn thận từ lúc còn nhỏ, nếu không chúng sẽ trở nên hư láo và không nghe lời. Có chức năng bảo vệ bẩm sinh, chúng không cần thêm những bài tập để rèn luyện kỹ năng này để. Trên thực tế, cần cho chúng làm quen vớí các súc vật khác từ lúc nhỏ để tránh khả năng trở nên hung hăng quá mức sau này. Nên tập cho chúng chơi với trẻ nhỏ từ thời gian còn là chó con. Việc này sẽ làm tăng thêm tính thân thiện của chúng sau này. Sự động viên khuyến khích về mặt tâm lý luôn là điều cần thiết đối với Doberman. Tóm lại, giống chó Doberman cần có một quá trình dậy dỗ nghiêm túc và kỹ càng, tốt nhất là với người chủ giàu kinh nghiệm. Các năng khiếu nổi bật của Doberman là: canh giữ, bảo vệ, cảnh khuyển, phục vụ nghiệp vụ cảnh sát, quân đội, tìm kiếm, cứu hộ.
Chiều cao, cân nặng
Cao: 26 - 28 inches (66 – 70 cm). Chó cái cao 24 – 26 inches (61–66cm) Cân nặng: 66 – 88 pounds (30 – 40 kg)
Các bệnh có thể gặp
Nói chung là giống chó khoẻ mạnh. Có khả năng bị viêm đốt sống cổ. có khả năng mắc phải những căn bệnh liên quan đến di truyền và huyết thống. Dễ bị mắc chứng béo phì khi về già. Các cá thể bạch tạng thường dễ mắc bệnh hơn bình thường, ví dụ như nhạy cảm với ánh sáng, mắt kém…
Điều kiện sống
Có thể sống trong điều kiện căn hộ nếu có không gian dành cho nó tập luyện. Tuy vậy phát triển tốt nhất khi được chạy nhảy trong không gian rộng. Nhậy cảm với nhiệt độ thấp nên khi trời rét không nên nhốt chúng ở ngoài nhà.
Hoạt động
Rất tích cực vì vậy rất cần có những bài tập thường xuyên và có cường độ mạnh.
Sống lâu
Khoảng 13 năm.
Chăm sóc cho bộ lông
Thuộc loài rụng lông vừa phải, không đòi hỏi phải chăm sóc bộ lông nhiều.
Group
Mastiff, AKC working
Recognition
DPAA, CKC, FCI, AKC, UKC, KCGB, CKC, ANKC, NKC, NZKC, CCR, APRI, ACR
Doberman ở Việt Nam
Ở Việt Nam chưa có một con Doberman tai dựng nào vì chưa có người đủ chuyên môn để làm chuyện đó. Chỉ có trường hợp xén bớt để tai Doberman nhỏ và trông gọn hơn. Và Dobeman ở VN bị hiện tượng trùng huyết do giống ít nên không được khỏe mạnh, xương không cứng cáp. Doberman tương đối hiếm, khi đến khu vực bán chó lớn nhất Sài Gòn ở đường Lê Hồng Phong thật khó tìm thấy Doberman, trong khi chó đốm, Rottweiler, Becgiê, Phú Quốc... lúc nào cũng có.
Doberman màu đen-vàng truyền thống, tai dựng
Doberman màu trắng, tai dựng
Vietpet tổng hợp từ Internet.