[FONT=arial, helvetica, sans-serif]Tại miền Nam châu Phi, báo cheetah lúc săn mồi thường bắt cả gia súc. Để bảo vệ tài sản của mình, chủ trang trại buộc phải nổ súng. Số lượng báo cheetah chết trước nòng súng của chủ trang trại tăng nhanh một cách đáng lo ngại, khiến các nhà khoa học phải áp dụng một biện pháp dung hòa: chó bảo vệ.[/FONT]
Chính quyền Namibia cho phép chủ trại đặt bẫy và giết chết thú dữ, kể cả những loài được bảo vệ như báo cheetah, nếu chúng đe doạ đến gia súc. Theo các chủ trại, điều này là hoàn toàn cần thiết vì báo cheetah có thể nhanh chóng giết hàng chục con cừu ở những khu nuôi ngoài trời không có người gác, hay còn gọi là kraal.
Khoảng 20 năm trước, mỗi năm chủ trại Namibia bắn khoảng 800-900 báo cheetah. Giờ đây, con số này đã giảm xuống chỉ còn 200 con nhờ chương trình chó bảo vệ và nỗ lực giáo dục của bà Marker.
Laurie Marker
Tác giả của phương pháp bảo vệ cả báo cheetah trong hoang dã lẫn vật nuôi là Laurie Marker, nhà sinh học người Mỹ, đến Namibia từ năm 1990 để thành lập Chương trình Chó bảo vệ Vật nuôi. Từ năm 1994 đến nay, chương trình đã huấn luyện được hơn 200 con chó chăn cừu Anatoli phục vụ công tác bảo vệ dê và cừu nuôi trong các trang trại ở Namibia. Chó chăn cừu Anatoli rất to khỏe, mỗi con nặng khoảng 50-68kg, dám đương đầu với cả thú dữ. Thông thường, nghe tiếng sủa to, vang dội của chúng, thú dữ cũng phải e ngại và lảng ra xa.
Là một chuyên gia về báo cheetah, năm 1977, Marker lần đầu tiên đến Namibia để nghiên cứu xem báo cheetah con sinh ra trong môi trường nuôi nhốt ở Mỹ có thể săn mồi trong thiên nhiên hay không. Đó cũng là lúc bà nhận ra mối đe doạ mà cả báo cheetah và chủ trại tạo ra cho nhau.
Namibia là nước có nhiều báo cheetah nhất, với khoảng 3.000 con, chiếm 1/4 tổng số báo cheetah trên thế giới. Theo đánh giá của các nhà hoạt động bảo tồn, Namibia chính là một trong những "cứ điểm" cuối cùng của loài thú bị đe doạ tuyệt chủng này. Theo Marker được biết, bắn hạ báo chính là biện pháp bảo vệ mà chủ trại áp dụng trong nhiều thế hệ qua. Vấn đề nằm ở chỗ: báo cheetah chỉ đi săn mồi ban ngày và không tấn công người, chính vì vậy chúng rất dễ bị bắn hạ. Trong những năm 1980, số lượng báo giảm sút nhanh chóng đến mức nếu không được can thiệp kịp thời, chúng sẽ bị đẩy đến bờ vực tuyệt chủng. Đây chính là lý do khiến bà bắt tay vào xây dựng chương trình bảo vệ gia súc, cũng chính là bảo vệ báo cheetah.
Bỏ lại sau lưng tất cả, bà đến Namibia và thành lập Quỹ Bảo tồn Báo cheetah (CCF), một trung tâm giáo dục và nghiên cứu phi lợi nhuận, một bệnh viện thú y, và một nông trại. Marker kể lại: "Ban đầu, nhiều chủ trại không thể nào hiểu nổi tôi đang làm gì ở đây. Có người còn nói: "Ồ, nếu như bà thích lũ báo, cứ mang hết chúng về Mỹ đi". Sau khi nghe kế hoạch của tôi, nhiều người phá lên cười."
Marker hỏi chủ trang trại về công việc và những vấn đề mà thú dữ gây ra, sau đó xây dựng chương trình trên cơ sở những gì mà cộng đồng chủ trại mong muốn. Họ tỏ ra thích cách tiếp cận của bà - không tranh cãi mà quan tâm đến họ như những người chủ trại. Một số người có nuôi chó chăn cừu; nhưng khi nhìn thấy báo, lũ chó thường bỏ chạy, càng kích thích bản năng săn mồi của báo, khiến cho số lượng gia súc bị giết càng nhiều hơn.
Nông dân Namibia nhận chó để bảo vệ gia súc
Marker quyết định tìm loại chó khác có xu hướng bảo vệ hơn là chăn cừu. Và bà đã tìm thấy chó Anatoli, loài chó chăn cừu mà người Thổ Nhĩ Kỳ đã sử dụng hàng ngàn năm nay để chống lại thú dữ. Cao khoảng 70cm, sống thành đàn và có khả năng "tư duy" độc lập, chó Anatoli có thể thực hiện tốt nhiệm vụ mà không cần phải ra lệnh nhiều. Hơn nữa, bộ lông ngắn của chúng cũng rất thích hợp với khí hậu nóng nực ở Namibia. Thực tế đã chứng minh rằng Marker lựa chọn đúng: chúng không chỉ đuổi được báo cheetah mà còn đánh bạt chó rừng, linh miêu, báo gấm và khỉ đầu chó.
Theo Hannes de Haast, một chủ trại gia súc tham gia chương trình được ba năm nay, cô chó Anatoli của ông là một tài sản vô giá: "Tôi không biết điều gì sẽ xảy ra nếu không có nó trong trang trại. Hàng năm, bệnh tật, tai nạn và thú dữ, chủ yếu là linh cẩu và báo cheetah, giết 3-4% gia súc của tôi. Giờ đây, tôi không cần dùng đến thuốc độc và súng đạn mà vẫn giữ nguyên đàn gia súc."
Tin tức về Chương trình Chó bảo vệ Vật nuôi đã lan xa. Những nhà nghiên cứu hoạt động bảo tồn sói ở Mỹ, báo tuyết ở Nepal, báo gấm ở Brazil, linh miêu châu Âu ở Thuỵ Sỹ đều bày tỏ mối quan tâm đến việc sử dụng chó Anatoli vào chương trình của mình.
Bà Laurie Marker, chó Anapoli và báo cheetah
Giờ đây, khi đàn báo cheetah đang tăng lên, Marker lại có một nhiệm vụ mới mà bà tự đặt ra cho mình: giáo dục thế hệ trẻ trong vùng chung sống hòa bình với báo cheetah.
Khánh Hà (Theo National Geographic)
[FONT=arial, helvetica, sans-serif]
[/FONT]
[FONT=arial, helvetica, sans-serif]Laurie Marker
[/FONT]
[FONT=arial, helvetica, sans-serif]Laurie Marker
[/FONT]
Chính quyền Namibia cho phép chủ trại đặt bẫy và giết chết thú dữ, kể cả những loài được bảo vệ như báo cheetah, nếu chúng đe doạ đến gia súc. Theo các chủ trại, điều này là hoàn toàn cần thiết vì báo cheetah có thể nhanh chóng giết hàng chục con cừu ở những khu nuôi ngoài trời không có người gác, hay còn gọi là kraal.
Khoảng 20 năm trước, mỗi năm chủ trại Namibia bắn khoảng 800-900 báo cheetah. Giờ đây, con số này đã giảm xuống chỉ còn 200 con nhờ chương trình chó bảo vệ và nỗ lực giáo dục của bà Marker.
Laurie Marker
Là một chuyên gia về báo cheetah, năm 1977, Marker lần đầu tiên đến Namibia để nghiên cứu xem báo cheetah con sinh ra trong môi trường nuôi nhốt ở Mỹ có thể săn mồi trong thiên nhiên hay không. Đó cũng là lúc bà nhận ra mối đe doạ mà cả báo cheetah và chủ trại tạo ra cho nhau.
Namibia là nước có nhiều báo cheetah nhất, với khoảng 3.000 con, chiếm 1/4 tổng số báo cheetah trên thế giới. Theo đánh giá của các nhà hoạt động bảo tồn, Namibia chính là một trong những "cứ điểm" cuối cùng của loài thú bị đe doạ tuyệt chủng này. Theo Marker được biết, bắn hạ báo chính là biện pháp bảo vệ mà chủ trại áp dụng trong nhiều thế hệ qua. Vấn đề nằm ở chỗ: báo cheetah chỉ đi săn mồi ban ngày và không tấn công người, chính vì vậy chúng rất dễ bị bắn hạ. Trong những năm 1980, số lượng báo giảm sút nhanh chóng đến mức nếu không được can thiệp kịp thời, chúng sẽ bị đẩy đến bờ vực tuyệt chủng. Đây chính là lý do khiến bà bắt tay vào xây dựng chương trình bảo vệ gia súc, cũng chính là bảo vệ báo cheetah.
Bỏ lại sau lưng tất cả, bà đến Namibia và thành lập Quỹ Bảo tồn Báo cheetah (CCF), một trung tâm giáo dục và nghiên cứu phi lợi nhuận, một bệnh viện thú y, và một nông trại. Marker kể lại: "Ban đầu, nhiều chủ trại không thể nào hiểu nổi tôi đang làm gì ở đây. Có người còn nói: "Ồ, nếu như bà thích lũ báo, cứ mang hết chúng về Mỹ đi". Sau khi nghe kế hoạch của tôi, nhiều người phá lên cười."
Marker hỏi chủ trang trại về công việc và những vấn đề mà thú dữ gây ra, sau đó xây dựng chương trình trên cơ sở những gì mà cộng đồng chủ trại mong muốn. Họ tỏ ra thích cách tiếp cận của bà - không tranh cãi mà quan tâm đến họ như những người chủ trại. Một số người có nuôi chó chăn cừu; nhưng khi nhìn thấy báo, lũ chó thường bỏ chạy, càng kích thích bản năng săn mồi của báo, khiến cho số lượng gia súc bị giết càng nhiều hơn.
Nông dân Namibia nhận chó để bảo vệ gia súc
Marker quyết định tìm loại chó khác có xu hướng bảo vệ hơn là chăn cừu. Và bà đã tìm thấy chó Anatoli, loài chó chăn cừu mà người Thổ Nhĩ Kỳ đã sử dụng hàng ngàn năm nay để chống lại thú dữ. Cao khoảng 70cm, sống thành đàn và có khả năng "tư duy" độc lập, chó Anatoli có thể thực hiện tốt nhiệm vụ mà không cần phải ra lệnh nhiều. Hơn nữa, bộ lông ngắn của chúng cũng rất thích hợp với khí hậu nóng nực ở Namibia. Thực tế đã chứng minh rằng Marker lựa chọn đúng: chúng không chỉ đuổi được báo cheetah mà còn đánh bạt chó rừng, linh miêu, báo gấm và khỉ đầu chó.
Theo Hannes de Haast, một chủ trại gia súc tham gia chương trình được ba năm nay, cô chó Anatoli của ông là một tài sản vô giá: "Tôi không biết điều gì sẽ xảy ra nếu không có nó trong trang trại. Hàng năm, bệnh tật, tai nạn và thú dữ, chủ yếu là linh cẩu và báo cheetah, giết 3-4% gia súc của tôi. Giờ đây, tôi không cần dùng đến thuốc độc và súng đạn mà vẫn giữ nguyên đàn gia súc."
Tin tức về Chương trình Chó bảo vệ Vật nuôi đã lan xa. Những nhà nghiên cứu hoạt động bảo tồn sói ở Mỹ, báo tuyết ở Nepal, báo gấm ở Brazil, linh miêu châu Âu ở Thuỵ Sỹ đều bày tỏ mối quan tâm đến việc sử dụng chó Anatoli vào chương trình của mình.
Bà Laurie Marker, chó Anapoli và báo cheetah
Giờ đây, khi đàn báo cheetah đang tăng lên, Marker lại có một nhiệm vụ mới mà bà tự đặt ra cho mình: giáo dục thế hệ trẻ trong vùng chung sống hòa bình với báo cheetah.
Khánh Hà (Theo National Geographic)